In het boek Breastfeeding: Biocultural Perspectives staat een hoofdstuk over “Borstvoeding, vruchtbaarheid en de conditie van de moeder”, van Peter Ellison. Hij is antropoloog en hoofd van de Faculteit Antropologie van Harvard University. In dit hoofdstuk wordt een overzicht gegeven van de onderzoeken naar het verband tussen borstvoeding en vruchtbaarheid, van de begintijd tot 1993, toen hij zijn hoofdstuk afrondde.
Hier is mijn korte samenvatting van zijn grondige hoofdstuk. Het zuigen van de baby zorgt ervoor, dat de hypofyse prolactine aanmaakt. Men dacht voorheen dat prolactine een directe invloed had op de ovulatie en vruchtbaarheid, maar recent onderzoek geeft aanwijzingen dat er een ander hormoon is, dat een schakel is tussen prolactine en de eierstokken. Een hoge of lage prolactinespiegel leidt dus tot hoge of lage spiegels van deze andere factor, die vervolgens invloed op de vruchtbaarheid heeft. Je bent niet “wel/niet” vruchtbaar. Na de bevalling ovuleert een vrouw een tijdje niet, ook als ze geen borstvoeding geeft. Als ze vaak genoeg voedt om haar prolactinespiegel boven haar persoonlijke kritische drempel voor vruchtbaarheid houdt (en deze drempel verschilt van vrouw tot vrouw), dan wordt haar vruchtbaarheid onderdrukt.
Niet ovuleren
De grootste mate van onderdrukking bestaat uit niet-ovuleren, maar terwijl je prolactinespiegel stijgt, zal je vruchtbaarheid langzaam aan terugkeren. Eerst ovuleer je, maar je hebt niet de benodigde hormoonspiegels voor bevruchting; dan zul je ovuleren en is bevruchting mogelijk, maar je hormoonspiegels zijn nog niet geschikt voor implantatie. Tenslotte kun je ovuleren, bevrucht worden en een implantatie hebben, maar niet de juiste hormoonspiegel hebben om de zwangerschap te laten voortduren, zodat je een zeer vroege miskraam hebt, waarschijnlijk minuten of uren na de implantatie, zodat je niet weet dat je zwanger geweest bent. Het is ook mogelijk dat je ovuleert zonder dat je hormoonspiegel zodanig is, dat de baarmoeder zich voor implantatie heeft voorbereid, dus: Ja, je kunt ovuleren zonder menstruatie. Hoe deze stadia verlopen, schijnt ontzettend individueel bepaald te zijn. Sommige vrouwen worden de eerste keer dat ze ovuleren weer zwanger, zonder tussenliggende menstruaties. Ik kende jaren terug een vrouw in Indiana, die in zes jaar tijd drie kinderen had gekregen, zonder één menstruatie! Haar dokter wist niet hoe hij moest bepalen wanneer ze uitgerekend was.
En als je weer vaker borstvoeding geeft?
Wist je, dat er nog helemaal geen onderzoek is gedaan, naar de vraag of het mogelijk is dat het traject van het geleidelijk terugkomen van de vruchtbaarheid omgedraaid kan worden als je weer vaker borstvoeding geeft? Ik heb Peter Ellison met nadruk gevraagd om dit onderzoek in zijn hoofdstuk op te nemen, en hij verzekerde me dat er geen onderzoek naar bestaat, alhoewel het, zoals hij zegt: “Als je het goed bekijkt, logisch is”. Dat zou betekenen, dat als de baby nadat de moeder weer ongesteld is geworden weer vaker gaat drinken, je kunt aannemen dat de prolactinespiegel van de moeder weer stijgt, mogelijkerwijs tot een hoog genoeg niveau, zodat haar vruchtbaarheid weer wordt beïnvloed.
Eigen ervaring
Ik weet zeker dat dit werkt, zowel uit persoonlijke ervaringen als van anekdotische verklaringen van andere voedende moeders. Om een specifiek voorbeeld te geven, gedurende het eerste levensjaar van mijn derde kind, Alexander, werkte ik hoofdzakelijk vanuit huis, en ik zat vele uren achter mijn computer te schrijven, terwijl ik met het internet verbonden was, en hij met mijn borst! In de zomer van 1992, toen hij een jaar oud was, was ik thuis (ik gaf geen les) en hij dronk veel. Toen hij dertien maanden oud was, en het najaarssemester begon, bracht ik hem zes uur per dag naar een kinderdagverblijf, zodat ik meer tijd op kantoor kon werken en de volgende maand werd ik prompt ongesteld. Ik was ongesteld in oktober, in november en toen medio december het semester was afgelopen was ik weer vijf weken de hele dag met hem thuis (wat een baan). Ik werd in december en januari niet ongesteld, en in februari kwam mijn menstruatie voorgoed terug. Tja. Ik wou dat iemand een pil ontwikkelde, die het systeem van lactatie-amenorroe (LAM) nabootste, zodat ik voor de komende ik-weet-niet-hoeveel-jaar niet ongesteld hoefde te worden. En ik heb geen PMS of menstruatiekrampen of wat dan ook, dus ik weet dat ik geen recht van klagen heb. Maar terug naar het onderwerp ‘ voor zover ik weet wordt een vrouw geboren met duizenden eitjes, en heeft de menopauze niets te maken met de hoeveelheid opgebruikte eicellen .
Ik kan me voorstellen dat er een verband zou kunnen bestaan tussen langdurig borstvoeding geven en het niet kunnen voldragen van een zwangerschap, vooral als een vrouw grote hoeveelheden prolactine aanmaakt als gevolg van het voeden, of als haar eierstokken bijzonder gevoelig zijn voor elk niveau aan prolactine (of een ander hormoon) dat ze produceert. Je zou een voortplantingsendocrinoloog moeten consulteren om te weten of dit het geval is. Ik denk niet dat de oxytocine zo lang na de geboorte van het oudste kind zulke samentrekkingen van de baarmoeder kan veroorzaken dat ze een miskraam kunnen veroorzaken, maar de prolactinespiegel zou een spaak in het wiel kunnen zijn voor implantatie of voortzetting van de zwangerschap
Je kunt veel van de informatie van Peter Ellison vinden in zijn publicaties. Als je toegang hebt tot een universiteitsbibliotheek of internet, zoek dan eens op welke literatuur ze van hem hebben.
Artikelgegevens
- Opgesteld door Sue Ann Kendall, 3 Augustus, 1995
- Vertaald door Heleen Hayes, 17 februari 2001
- Copyright op de inhoud: 1999 Sue Ann Kendall en Katherine Dettwyler
- Copyright op de Nederlandse vertaling: 2001 Borstvoeding.com.