Borstvoeding in Zuid-Korea

Eind 2009 in de kerstvakantie was het zo ver. Hana gaat voor het eerst van haar leven naar het geboorteland van haar vader, Zuid-Korea. Afgelopen zomer waren haar Koreaanse oma, tante, oom en twee neefjes op bezoek. Nu was het tijd om de rest van de familie in Korea op te zoeken. Spannend hoor, zo’n verre reis helemaal naar Zuid-Korea. Fotomedewerker Diana Wittendorp verslaat de reis in tekst en beeld.

Borstvoeding en vliegen

Hana slaapt in vliegtuigwiegje Omdat mijn man bij een Koreaanse luchtvaartmaatschappij werkt, hebben we goedkope vliegtickets maar wel stand-by. We hebben geluk. Hoewel overboekt, blijkt er toch plek op de rechtstreekse vlucht vanaf Schiphol op vrijdag 18 december. Het lukt de stewardes om ons toch een plek te geven in de zogenaamde ‘infant row’ waar een wiegje opgehangen kan worden. Tijdens het opstijgen geef ik Hana de borst zodat ze al lekker wegdromend de lucht in gaat. Ze merkt er helemaal niets van. Als we in de lucht zijn, wordt het wiegje opgehangen en zetten we Hana erin. Slapen doet ze niet, spelen wel. Ze wil vaak drinken, waarschijnlijk vanwege de droge lucht. Gelukkig zit ik zelf vlakbij een kraantje waar ik voor mezelf water kan tappen. Tegen elf uur ‘s avonds geef ik Hana een lange voeding, waarna ze in slaap valt. Eigenlijk hetzelfde als thuis. Ze slaapt heerlijk in haar wiegje. In de ‘ochtend’ (half vier ‘s nachts Nederlandse tijd) gaat de verlichting in het vliegtuig weer aan en wordt het ontbijt geserveerd. Hana wordt wakker maar wacht geduldig op haar ontbijt totdat mama klaar is met eten. Tijdens het dalen van het vliegtuig hebben mijn man en ik, we zijn allebei verkouden, erg last van onze oren. Hana heeft nergens last van. Ik voed haar weer tijdens het landen. Een vliegreis van meer dan tien uur is een eitje als je borstvoeding geeft.

Borstvoedingsjetlag

Voeden en eten met stokjes In Zuid-Korea is het acht uur later dan in Nederland. Mijn man en ik hebben altijd wel een flink aantal dagen nodig om te wennen. Hoe zou het nu met Hana gaan? Thuis krijgt Hana meestal ‘s avonds laat, tegen elf uur, de laatste voeding, waarna ze bijna altijd doorslaapt tot de volgende ochtend zeven tot acht uur. De eerste avond zijn we alledrie heel moe en liggen om acht uur al op bed. Hana wordt rond elf uur weer even wakker voor een voeding en drie uur ‘s nachts worden we alle drie wakker en kunnen dan een tijd niet slapen. Daarna slapen we, Hana ook, door tot de ochtend. De nacht erna wordt Hana weer ‘s nachts wakker, maar de derde nacht slaapt ze al door. Ook bij terugkomst in Nederland heeft Hana weer heel snel haar oude ritme terug. De eerste avond thuis drinkt ze voor acht uur ‘s avonds al de laatste voeding maar wordt dan om half vier, half vijf, kwart over zes en acht uur wakker. Gelukkig heb ik nog een dag vrij. De volgende nacht slaapt ze van tien tot zes en de nacht erna weer zoals voorheen van elf tot zeven. Het lijkt wel alsof Hana zich sneller aanpast dan wij. Waarschijnlijk omdat Hana geen klok kan kijken en wij wel!

Borstvoeding op vakantie, verbaasde en vertederende blikken

Stiekem voeden op treinstation Seoul Juist vanwege de borstvoeding is de vakantie met Hana helemaal niet zo’n gedoe. Als ik kunstvoeding zou geven zou het echt lastig zijn geweest. Ik zou dan waarschijnlijk alle voeding van huis meegenomen hebben, want de babyvoeding in Korea is toch weer anders. Bovendien had ik flessen water moeten kopen, want het kraanwater in Korea smaakt naar chloor. Waar had ik dan de flessen warm moeten maken? Wat een gedoe. Buiten voeden in paleis Gyeongbokgung in Seoul In Korea ontmoeten we niet alleen familie, maar ook veel vrienden en kennissen van mijn man. Meestal in een restaurant of een koffiebar. Vrouwen in Korea geven geen borstvoeding in het openbaar. Het is niet zo dat het niet geaccepteerd is, maar de vrouwen zelf zijn nogal preuts. In de zomer zie je bijvoorbeeld ook bijna geen vrouwen in bikini of zwempak. Dat vinden ze te bloot. Ze gaan gewoon in korte broek en T-shirt het water in. Ik schaam me nergens voor, dus ik voed in Korea ook gewoon overal. Ik zie verbaasde maar ook vooral vertederde blikken. Verder zullen ze vast denken: Ach, die vrouw is buitenlands en daar zal het voeden in het openbaar wel normaal zijn.

Natuurlijker dan in hier

Voeden in een winkeltje op Namdaemun markt Overigens heb ik wel het idee dat borstvoeding in Korea meer beschouwd wordt als iets natuurlijks dan in Nederland. Toen we thee gingen kopen op de Namdaemun-markt in Korea, bood de verkoopster me een plekje naast de straalkachel aan om te voeden. Thuis bij familie is het overigens prima om te voeden. Mijn Koreaanse schoonzus keek graag toe wanneer ik voedde. Zij heeft haar zoontje zelf achttien maanden gevoed. Mijn andere schoonzus wilde ook graag geven, maar had geen melk (?!). Dat zou natuurlijk wel kunnen, maar ik vermoed eerder dat de omstandigheden na de bevalling meer een rol spelen. Koreaanse vrouwen bevallen in een kliniek of ziekenhuis. De baby ligt na de bevalling meestal op een babykamer (in zo’n glazen bakje achter een glazen ruit) apart van de moeder, zoals in Nederland vroeger.

Een jaar voeden, maar niet als je werkt

Bord: borstvoeding is goed Lactatiekundigen zijn er niet in Korea. De verpleging in het ziekenhuis helpt bij de borstvoeding. Mijn schoonzus vertelde dat ze problemen had met overproductie en borstontsteking. Ik vertelde haar over de hulp en tips, zoals fonteinhouding en blokvoeden, die ik had gehad toen ik overproductie had. Zij had daar nog nooit van gehoord en vond vooral de fonteinhouding een eye-opener. Hoewel er minder ondersteuning is, ligt het percentage vrouwen dat borstvoeding geeft in Korea tussen de 30 en 40%. Volgens mijn schoonzus geven de meeste vrouwen dan een jaar lang borstvoeding. Er zijn geen speciale wetten voor werkende vrouwen die borstvoeding geven, dus werkende vrouwen stappen meestal over op kunstvoeding omdat kolven gewoon te lastig is. Ik heb in grote warenhuizen wel kolven gezien, van een bekend merk en een onbekend merk, maar volgens de verkopers worden de kolven weinig verkocht. Het feit dat er bijna geen deeltijdwerk is, speelt vast mee. Koreaanse vrouwen werken niet of ze werken fulltime. Omdat Zuid-Korea lange tijd een dictatuur is geweest waarin alles en iedereen die maar een beetje links was, werd bestreden, hebben werknemers veel minder verworvenheden dan in Nederland. Meer dan tien uur op een dag werken, komt veel voor. Dan kan ik me wel voorstellen dat borstvoeding blijven geven, heel zwaar is.

Lactation rooms

Verwijzing in metrostation naar lactatieruimte De regering is onlangs wel begonnen met een campagne om borstvoeding te bevorderen. Dat beleid bestaat dan vooral uit het realiseren van ruimtes waar vrouwen in afzondering kunnen voeden. Ik kwam overal wel ‘lactation rooms’ tegen. In warenhuizen, op parkeerplaatsen langs de snelweg en in een aantal grote metrostations in Seoul. Op de foto staat onder het bord dat wijst naar de ruimte opgesomd welke voordelen borstvoeding allemaal heeft. Lactatieruimte met stoel achter muurtje De voedingsruimtes zien er prima uit. Hoewel deze ruimtes afsluitbaar zijn en alleen toegankelijk voor vrouwen, staat de stoel om te voeden in de ruimte zelf nog achter een muurtje met soms nog een extra gordijntje ervoor. Maar goed. Koreaanse vrouwen hebben daar behoefte aan. Ik heb zelf ook een aantal keren een aparte ruimte aangeboden gekregen om te voeden. Op bezoek bij een Koreaanse politieke partij, waar mijn man bij betrokken is, mocht ik in een vergaderruimte zitten. In een fotostudio, waar we familiefoto’s en foto’s van Hana lieten maken, heb ik in de kleedruimte gevoed. Ik had Koreaanse klederdracht aan, dat heel onhandig is met borstvoeding. In de kleedruimte van de fotostudio Ik moest me dus eerst tot de onderjurk weer uitkleden. Ik heb zelfs een keer gevoed in een bankkantoor. Ik mocht toen in een ruimte zitten achter de balie, waar normaal alleen medewerkers komen. Nee, ik heb de kluis niet gezien! Ik had geen kolf meegenomen, dus Hana moest daarom wel steeds bij mij blijven. Veel drinken, wat mijn man en ik meestal doen in Korea kon daarom ook niet. Maar deze nadelen wegen niet op tegen alle voordelen van borstvoeding. Dat maakte deze vakantie mij weer eens duidelijk. Op het strand in Busan