In Nederland en België zijn er wettelijke regelingen rondom borstvoeding en werk. In dit artikel vertellen moeders hoe zij borstvoeding en werk in het basisonderwijs, het voortgezet en hoger onderwijs combineren.
Jikke
Toen ik vijf jaar geleden zwanger was van mijn eerste, en met veel plezier als juf in een kleuterklas werkte, twijfelde ik er absoluut niet aan dat ik borstvoeding zou gaan geven. Dat betekende dus ook kolven na mijn verlof. Na wat opstartproblemen liep de borstvoeding na tien weken, toen ik weer aan het werk moest, net lekker. Het was dus wel even wennen dat het hele ritme weer omgegooid moest worden. Maar omdat Nathan allergisch was, vond ik het des te belangrijker om te gaan kolven. Zo gezegd zo gedaan. Voordat ik weer aan het werk ging heb ik met mijn directrice overlegd hoe ik het zou kunnen aanpakken. Gelukkig was zij erg meewerkend. Ik kon gaan kolven op de tijden die ik graag wilde, een kamertje werd speciaal voorzien van een slot, en de ramen werden geblindeerd. Nu had ik het geluk destijds op een grote basisschool te werken. Ik had nog vier collega kleuterjuffen die best bereid waren mijn klas op te vangen. Mijn kolftijd viel vaak tijdens het buitenspelen of fruit eten en dat kon prima met twee klassen tegelijk. Als het eens regende keken de kinderen schooltelevisie, of de huishoudelijk medewerkster kwam een boekje voorlezen.
Soms vond ik het wel lastig, vooral omdat Nathan de fles niet graag dronk. Ik werd vaak bijna aangevallen door hem als ik bij het kinderdagverblijf kwam. Daar ging ik dan eerst voeden voordat we naar huis gingen. Toen mijn kolfrecht afliep, was Nathan nog geheel afhankelijk van moedermelk, omdat hij geen bijvoeding wilde eten. In overleg mocht ik blijven kolven! Ik probeerde dat toen uiteraard zoveel mogelijk in eigen tijd te doen. Toen Nathan een jaar was ben ik gestopt met kolven. Het was inmiddels zomervakantie, en ik heb een heel schooljaar lang gekolfd. Zonder hulp en begrip van mijn collega’s had ik het nooit kunnen doen.
Thea
Ik ben leerkracht in het basisonderwijs en heb twee kinderen. Een dochter van vier jaar die acht maanden borstvoeding heeft gekregen, en een zoon van bijna zestien maanden, die nu op de wip zit met wel of niet stoppen. Bij mijn zoon heb ik tien maanden op mijn werk gekolfd. Ik kolfde in de kleine pauze, en aan het einde van mijn lunchpauze. In de kleine pauze hebben de kinderen bij ons op school een kwartier tijd om hun fruit te eten en een kwartier om buiten te spelen. Tijdens het fruit eten kwam de intern begeleider, stagiaire of de directeur in de klas om waar te nemen. In overleg met mijn collega’s liep ik, zo lang ik deze pauze nodig had om te kolven, geen pleinwacht. Aan het einde van mijn lunchpauze trok ik me een half uurtje terug om een tweede keer te kolven.
Beide keren was er geen speciale kolfruimte. Ik kolfde in het kamertje van de directeur met de deur op slot en een bordje ‘Niet storen’ op de deur. Rust vond ik in de vorm van mijn mobiele telefoon of een boekje. Ik ging rustig zitten, ademde een paar keer heel diep door en zette mijn kolf aan. Ondertussen ging ik wat internetten, een spelletje spelen of een boekje lezen.
Ik heb het kolven niet als vervelend of stressvol ervaren. Lekker juist een beetje extra tijd voor mezelf. In het begin vergaten mijn collega’s me wel eens en dan moest ik degene die mijn klas waar zou nemen ophalen. Dat was eerst wel even vervelend. Verder had ik het goed geregeld met collega’s. Achteraf gezien was ik na schooltijd wel altijd veel langer bezig met correctiewerk en voorbereiding. Ik miste tussen de middag wel een half uur van mijn pauze. Dat half uur gebruik ik als ik niet hoef te kolven voor correctie en voorbereiding. Ook had ik in die tijd wat minder contact met collega’s. Maar goed, je kolft maar een paar maanden van je hele loopbaan. Die schade heb ik nadien ruimschoots ingehaald.
Annelies
Ik werk op een basisschool, en tot dat mijn jongste zoon ongeveer een jaar was heb ik op school gekolfd. Ik deed dit altijd in mijn eigen tijd. In het begin kolfde ik bij elke pauze, maar na verloop van tijd alleen nog tussen de middag en na schooltijd. Dit was mijn eigen keuze; ik vind het zelf erg vervelend om mijn lessen te moeten onderbreken om te gaan kolven. Daarnaast was er vaak ook geen geschikte vervanging voor mijn klas.
Bij mij heeft het kolven op deze manier nooit problemen gegeven; ik heb dan ook geen last gehad van stuwingen of borstontstekingen. Op mijn werkplek was een geschikte ruimte om rustig te kunnen kolven, daar was ik wel erg blij mee.
Saskia
‘Geef jij nog borstvoeding?!’, hoor ik geregeld. ‘Ik zag het niet zitten hoor, werken en kolven, niks voor mij,’ passeren de revue. Maar ook: ‘Knap van je zeg, dat je al bijna een jaar voedt! Wat een liters melk zal jij weg hebben gekolfd!’ Ik heb gekozen voor borstvoeding en voor mij hoort daar, logischerwijs, kolven bij als ik niet live kan voeden.
Ik ben werkzaam in het basisonderwijs en val op diverse scholen in. Als ik op een school kom waar ik nieuw ben is standaard mijn vraag: ‘Ik geef borstvoeding en wil graag afkolven, waar kan ik dat doen?’ In de meeste gevallen wordt er een ruimte gezocht waar ik rustig kan zitten. Helaas heb ik ook meegemaakt dat ik in een magazijn moest kolven, in een aula waar collega’s en kinderen voorbij liepen of bij de directie op de kamer, terwijl zij haar werkzaamheden deed. Nu ben ik niet moeilijk, maar dat voelde soms onplezierig.
Ondanks het voedrecht blijft het vervelend om je groep even aan een ander toe te vertrouwen. Als kinderen vroegen waarom ik weg ging vertelde ik over mijn zoon. En dat baby’s uit de borst drinken. Ik legde uit dat ik borstvoeding geef en met een apparaat melk uit mijn borsten haal zodat mijn zoon bij de oppas kan drinken. Of ik nu voor de kleuters stond of groep acht, niemand vond het ‘raar’, als je maar open vertelt wat je doet.
Sommige leerlingen vragen: ‘hoe ziet zo’n melkding eruit, juf?’ Dan haal ik mijn kolf uit de tas en laat hem zien. Dan zijn er meestaal geen vragen meer. De mooiste opmerking is toch wel dat kinderen uit groep zes zeiden ‘het lijkt wel een toeter.’ Als ik weer in de klas kwam werd er steevast gevraagd of het toeteren goed ging en of ze de melk mochten zien.
Na een maand of zeven begon mijn zoon minder te drinken en kon ik de kolfmomenten uitstellen tot de pauze en na schooltijd. Inmiddels kolf ik op mijn werk één keer per dag af. Dat in het begin de sociale contacten op een lager pitje stonden, heb ik voor lief genomen. Wel heb ik regelmatig gedacht ‘als ik een kantoorbaan had, was het toch makkelijker geweest, nu komt er heel wat bij kijken als ik wil kolven en uit de groep moet.’ Gelukkig krijg en kreeg ik op veel scholen begrip van directie en collega’s.
Zoveel scholen, zoveel juffen, zoveel verschillende leeftijden, vrouwen met jonge en oudere kinderen, opvattingen over opvoeding en lesgeven. Je komt het in het onderwijs allemaal tegen. Maar, helaas, weinig juffen die blijven voeden als ze weer aan het werk gaan, omdat het ‘zo’n gedoe’ is. Ik ben blij dat ik heb doorgezet en dat onze zoon krijgt wat ik in mijn zwangerschap hoopte: borstvoeding!
Elise
Ik ben leerkracht in het basisonderwijs, en toen ik mijn directeur vertelde dat ik borstvoeding wilde gaan geven stond hij niet te springen. Het was erg vol op school destijds, dus kon hij mij geen vaste kolfruimte aanbieden, behalve het invalidentoilet. Ik ging hier niet mee akkoord uiteraard, en in de praktijk bleek het allemaal wel mee te vallen. Ik kon eigenlijk altijd wel terecht in dezelfde vergaderruimte, slechts af en toe moest ik uitwijken naar de directeurskamer. De vervanging werd uitstekend geregeld. In het begin kolfde ik drie keer op een dag, waarvan een keer in de grote pauze. Nadat mijn dochter negen maanden was geworden kolfde ik alleen nog een keer in de grote pauze, tot mijn dochtertje een jaar was.
De kinderen van mijn klas (groep zeven) moesten er even aan wennen, maar vonden het ook wel schattig. Ik ben wel geschrokken van de reactie van een aantal collega’s die het helemaal niet vonden kunnen dat ik kolfde onder schooltijd, dat mocht toch zeker niet?! Inmiddels is mijn tweede dochter geboren en herhaalt zich het hele verhaal, behalve de boze collega’s dan. Ik kolf nu alleen nog in de grote pauze en krijg nog steeds, ook van ouders van leerlingen, positieve reacties.
Colinda
Mijn zoon is drie jaar en mijn dochtertje tien maanden. Mijn zoontje heb ik een jaar borstvoeding gegeven en voor mijn dochter heb ik hetzelfde doel. Ik werk op een school voor voortgezet onderwijs. Ik geef twintig lesuren, wat neerkomt op een werkweek van 34 uur. Dit is verdeeld over vier lesdagen.
Kolven op mijn werk is niet zo makkelijk. Op mijn school lappen ze de regels aan hun laars en doen ze net alsof ze de wettelijke regels niet kennen. Ik krijg geen vierde van mijn werktijd om te kolven en geen ruimte om te kolven. Ik kolf in mijn pauzes. ’s Morgens rond tien uur heb ik daarvoor maximaal tien minuten, en tussen de middag vijfentwintig minuten. In die pauzes moet ik ook nog eten en naar het toilet. De toegift was dat ik een onderwijsassistente in mag zetten tijdens de momenten dat ik moet kolven. Helaas is juist op die momenten niemand beschikbaar. Ik laat nu mijn leerlingen ruim vijf minuten eerder weggaan want ondanks mijn dubbele elektrische super kolf, heb ik toch zeker vijftien minuten nodig met aansluiten en schoonmaken.
Ik kolf in een lokaal waar een krijtbord hangt, en slecht schoongemaakt wordt. Hygiënisch is het niet, maar tijd om naar een andere ruimte te gaan, heb ik niet. Ik houd het vol omdat ik zelf super gemotiveerd ben en borstvoeding erg belangrijk vind, maar medewerking krijg ik absoluut niet. Het ergste is nog wel dat er collega’s zijn die hierdoor eerder stoppen met de borstvoeding.
Danielle
Ik ben docent voeding en diëtetiek aan een hogeschool, en moeder van een zoon. Mijn zoon krijgt nu bijna zes maanden volledige borstvoeding, en ik ben nu circa twee maanden weer aan het werk na mijn zwangerschapsverlof. Om te beginnen ben ik mede vanuit mijn opleidingsachtergrond een erg grote voorstander van borstvoeding, ten minste voor de eerste zes maanden. Dat is denk ik ook wel een voorwaarde om het vol te kunnen houden, want inderdaad, het is best een gedoe om vier dagen te kolven. Vooral het gesleep met flesjes, kolfapparaat vind ik niet prettig.
Ik heb ingeroosterde lessen, maar gelukkig is met de aanmaak van het rooster voor de komende twee maanden rekening gehouden met mijn kolftijden! Het derde, het zevende en het negende lesuur ben ik gedurende vijfenveertig minuten in ieder geval niet ingeroosterd, zodat ik kan kolven. Dit was anders toen ik net begon met werken. Gelukkig is mijn rooster op mijn verzoek toen hier en daar wat aangepast, zodat ik alsnog genoeg kolftijd had. Al moest ik soms wat vroeger of wat later gaan kolven, ik plande het per dag. Een keer heb ik studenten een opdracht meegegeven en ze dus zelfstandig aan het werk gezet, en na het kolven nabesproken. Dat ging overigens ook prima, want mijn ervaring is dat er heel veel begrip voor is. Het speelt wellicht mee dat deze studenten net les hadden gehad over borstvoeding!
Wat ik het moeilijkst vind, is dat het kolven stiekem heel veel tijd kost, die twee uur per dag heb ik echt wel nodig. Naast mijn lestaken heb ik ook nog andere klussen, dus dat geeft nog weleens druk. Soms zit ik dus met een verslag van studenten op schoot tijdens het kolven. Maar ik beschouw het ook als een rustpunt in de dag en ik vind het heel fijn om het te doen!
Diana
Ik heb een dochter van twee jaar en acht maanden, en een zoon van vijf maanden. Ik heb voor mijn dochter gekolfd tot ze twintig maanden was, en nu kolf ik weer voor mijn zoon. Ik werk drie dagen per week als docent op het Hoger Laboratorium Onderwijs. Hier heb ik als docent minder contacttijd (ingeroosterde lessen) dan een docent in het middelbaar of basisonderwijs.
Ik probeer mijn kolfbeurten zoveel mogelijk buiten de lessen om te plannen, maar dat kan niet altijd. Het is niet mogelijk om tijd in mijn rooster te laten inplannen voor het kolven, maar ik kan wel commentaar geven op het conceptrooster als er bijvoorbeeld teveel lessen achter elkaar zijn gepland, zonder pauze. Dan kunnen ze het vaak wel aanpassen. Naast colleges geef ik ook veel praktijklessen. Die praktijklessen duren soms wel vier uur of langer achter elkaar. Dan moet ik tijdens de les kolven. Studenten kunnen best zonder hulp zelfstandig werken, maar omdat ze op een laboratorium werken, moet er altijd toezicht zijn. Als ik tijdens een praktijkles moet kolven, komt er iemand van de praktijkondersteuning op het lab zodat ik weg kan.
Laatst wilde ik kolven, maar de praktijkondersteuners hadden een werkbespreking. Ik ben toen een kwartier eerder gaan kolven zodat mijn vervanger niet zoveel van de vergadering zou missen. Ik heb maar een kwartier nodig voor het kolven en het afspoelen van de spullen. Maar omdat de kolfruimte een heel eind lopen is, en ik eerst ook nog een sleutel moet halen, kost het me alles bij elkaar toch ruim een half uur.
Mijn leidinggevende vond het prima dat ik ook na de wettelijke negen maanden door ging met kolven, zelfs als ik vervanging nodig zou hebben. Het hoofd van de praktijkondersteuning vond het eerst wel vreemd dat ik zo lang door ging en kwam uitleg vragen bij mijn leidinggevende. Maar die zei dat ik nog altijd om vervanging mocht vragen.
Lees ook
- Lees Boekje Borst en Baan
- Boekje Borst en Baan bestel je via de Webshop van Kenniscentrum Borstvoeding.
- Borstvoeding en werken in de kinderopvang of op een groep
- Borstvoeding en werken in Nederland
- Borstvoeding en werken in België
- Twaalf opties: borstvoeding en werken combineren
- Borstvoeding en baan combineren bij een oudere baby
- Werken als je borstvoeding aan een dreumes geeft
- Een peuter of kleuter aan de borst, als je buitenshuis werkt