Borstvoeding en ADHD

verhaal-17_ella_1.jpgOver ADHD is al veel geschreven. Over ADHD en borstvoeding is echter nog maar weinig te vinden. Terwijl het krijgen van een kind voor de meeste mensen een behoorlijke aardverschuiving kan veroorzaken, laat staan voor iemand met ADHD. Toch kan het je kind voeden aan je borst de symptomen van ADHD mogelijk milder maken en je helpen door de eerste intensieve tijd met een kind te komen.

ADHD

adhd-borstvoeding.jpgADHD is de afkorting van Attention Deficit Hyperactivity Disorder, ofwel ‘aandachtstekortstoornis met hyperactiviteit’ en wordt in het handboek voor psychiatrie, de DSM-V, geplaatst onder de neurobiologische ontwikkelingsstoornissen. ADHD kenmerkt zich door onoplettendheid (een tekort aan aandacht), impulsiviteit en hyperactiviteit. Deze symptomen komen afzonderlijk of in combinatie voor in verschillende verschijningsvormen. Mensen met ADHD ervaren vaak problemen met concentratie, plannen en organisatie. Daarnaast kunnen ze hyperactief en impulsief gedrag vertonen.

ADHD komt voor bij 1 tot 5 procent van de Nederlandse bevolking, zowel bij kinderen als bij volwassenen. Het wordt gezien als een multi-genetische aandoening waarbij erfelijkheid en omgevingsfactoren een belangrijke rol spelen. Gedacht wordt dat een tekort in de hersenen aan de neurotransmitters dopamine, en in mindere mate noradrenaline, ADHD kan veroorzaken. Ongeveer één op de vier mensen heeft naast ADHD nog een andere stoornis, bijvoorbeeld een persoonlijkheid-, angst- of stemmingsstoornis.

Jongens en mannen worden twee tot drie keer vaker gediagnosticeerd met ADHD dan meisjes en vrouwen. ADHD, en met name de vorm zonder hyperactiviteit (ook wel ADD genoemd), wordt bij vrouwen minder snel herkend en daarmee minder vaak behandeld. Daarbij zijn veel vrouwen met ADHD erg gevoelig voor stimuli in de vorm van zien, horen, ruiken, proeven en aanraken. Ook vertonen ze vaak een verhoogde emotionele gevoeligheid. Vaak lopen vrouwen met ADHD vast bij het combineren van opleiding of werk en een huishouden en/of gezin. Bij het zoeken van hulp wordt vaak eerst gedacht aan een angststoornis of depressie voordat de diagnose ADHD wordt gesteld en hiervoor een behandeling kan worden gestart.

De behandeling van klachten bij ADHD kan bestaan uit een combinatie van psyco-educatie, gedragstherapie of coaching en/of het gebruik van medicatie. Medicijnen voor ADHD verhogen de hoeveelheid neurotransmitters dopamine en/of noradrenaline, waarbij methylfenidaat en dexamfetamine de meest bekende zijn. Ook worden soms voedingssupplementen, bepaalde diëten en mindfulnesstrainingen ingezet.

Borstvoeding en ADHD

verhaal-48d-petra.jpgHet krijgen van een kind is een life event en het wennen en aanpassen aan de nieuwe situatie zal, zowel bij ouders met of zonder ADHD, enige tijd kosten. Een baby is 24 uur per dag afhankelijk van een verzorger en gedijt bij een adequate, liefdevolle reactie op zijn gedrag. Dit zal betekenen dat je kind een hele poos op nummer één staat, en je daardoor minder aandacht kan geven aan andere zaken. Voor elk gezin betekent dat een zoektocht naar een nieuw evenwicht. Voor moeders met ADHD zal met name het concentreren, plannen en organiseren met een baby anders zijn dan daarvoor. De komst van een kind kan de symptomen van ADHD versterken en er kunnen momenten van chaos zijn. De meeste moeders zullen echter voor hun kind volledige aandacht kunnen opbrengen. Mensen met ADHD ervaren vaak een hyperfocus voor een specifiek onderwerp, en je mag ervan uitgaan dat je baby je meest favoriete onderwerp ooit wordt.

Concentratie
Hoe blijf je bij de les als je je baby gaat voeden? Door het geven van borstvoeding heb je je baby een heel aantal keer per dag heel dicht bij je. Hierdoor ligt je focus automatisch bij je kind en zal je makkelijk vertrouwd raken met je nieuwe taak als moeder.
Elke keer dat je aanlegt en je baby dichtbij je hebt, zal het hormoon oxytocine ervoor zorgen dat de melk gaat stromen en zowel jij als je baby ontspannen. Door frequent je baby de borst aan te bieden, zorg je ervoor dat deze momenten van ontspanning een terugkerend moment op de dag zijn. Daarbij ben je gedwongen even te gaan zitten en een moment van rust te nemen voor de voeding, wat je kan helpen zelf ook even een pauze te nemen.

Op deze manier kan het voeden van je kind aan de borst je helpen om er te zijn voor je baby. Mocht je van het voeden toch onrustig worden, overweeg dan een tijdschrift, boek of luistercd erbij te pakken. Vermoeidheid vermindert je concentratie, dus maak genoeg ruimte om overdag met je baby mee te slapen of een paar avonden per week bijtijds naar bed te gaan.

Plannen
Hoe plan je het voeden als plannen niet je meest sterke kant is of als je juist gewend bent een hele strakke planning aan te houden? Je baby kan jou heel goed duidelijk maken wanneer het tijd is voor een voeding en hoe lang en hoeveel er gedronken moet worden. Borstvoeding op verzoek kan dus een makkelijke manier zijn het plannen aan je baby over te laten. Als je dit lastig vindt en veel behoefte hebt aan regelmaat, kun je de voedingen koppelen aan vaste gebeurtenissen zoals slapen, wakker worden of verschonen. Hou er rekening mee dat je baby soms ook op andere momenten wil drinken, en dat dit mogelijk niet het meest handige moment voor jou is. Als dit gevoel van controleverlies je overweldigt, vraag dan hulp van mensen uit je omgeving. Mogelijk kun je wat taken die niet met je baby te maken hebben, uitbesteden aan een ander zodat je wat meer ruimte over hebt voor het geven van een voeding.

Organiseren
Het krijgen van een baby kan je leven organisatorisch totaal op de kop zetten. Dit kan variëren in ‘hoe krijg ik mezelf en de baby vandaag aangekleed’ tot ‘hoe zorg ik ervoor dat ik kan blijven werken terwijl ik de verantwoordelijkheid voor een kind heb’, waarbij beide uitdagingen voor iemand met ADHD even zwaar kunnen voelen.

Het hebben van meerdere kinderen, de combinatie met een carrière of werk en andere persoonlijke omstandigheden kunnen het organiseren van je dagelijkse leven nog meer onder druk zetten. Zorg dat je voldoende hulp krijgt zodat jij je de eerste maanden of jaren kan richten op je kind.

Hiervoor kun je gebruik maken van professionele hulpverlening of van je eigen netwerk. Leg aan mensen uit dat het organiseren van een gezin je extra moeite kost en vraag concreet om hulp. Laat bijvoorbeeld je partner chef boodschappen en avondeten zijn voor een periode, of vraag als kraamcadeau een tijdelijke huishoudhulp. Maak het jezelf zo gemakkelijk mogelijk en laat je baby dicht bij je in de buurt slapen. Overweeg een co-sleeper zodat jij en je baby zo goed mogelijk slapen en het voeden ook ‘s nachts weinig moeite kost. Door je kindje in een draagdoek of draagsysteem te dragen, zal hij of zij zich veilig voelen en snel tevreden zijn. Hierdoor heb jij misschien wat tijd over om huishoudelijke taken te doen of een eind te wandelen.

Maak gebruik van een goed zichtbaar planbord voor je afspraken of neem een digitale agenda met een alarmfunctie. Maar bovenal; wees mild. Je zal echt de eerste moeder niet zijn die haar afspraak bij het consultatiebureau vergeet, of de luiers, of het invulboekje en zo’n probleem is dat allemaal niet. Het besef dat het voeden van je baby aan de borst maar een relatief korte periode in zowel je baby als jouw leven zal beslaan, kan je helpen deze tijd in perspectief te plaatsen. De eerste paar jaren van het leven van je kind zijn van cruciaal belang voor de rest van zijn of haar leven, en door borstvoeding te geven draag je bij aan een veilige hechting en een gezonde ontwikkeling.

Er zijn onderzoeken gedaan waaruit blijkt dat kinderen die borstvoeding krijgen mogelijk een kleinere kans hebben op het ontwikkelen van ADHD. Met andere woorden: dat kinderen die niet aan de borst gevoed zijn, een grotere kans hebben op het ontwikkelen van ADHD. Ook blijkt dat kinderen met ADHD in hun babytijd korter borstvoeding kregen dan kinderen die geen ADHD hebben. Het zou fijn zijn als onderzoek in de toekomst hier meer informatie over kan geven.

Borstvoeding en ADHD medicatie

boek_hale2014.jpgZoals bij het gebruik van elke vorm van medicatie is het belangrijk een afweging te maken tussen de klachten die je ervaart waarvoor je medicatie wil gaan gebruiken, en de mogelijke bijwerkingen van het medicijn. Misschien vind je een manier om (eventueel tijdelijk) zonder medicatie goed te functioneren of kun je overstappen naar een andere vorm van medicatie die beter bij deze fase van je leven past.

De meest gebruikte medicatie bij ADHD zijn methylfenidaat (bijvoorbeeld Ritalin, Concerta, Medikinet, Equasym XL) en dexamfetamine (bijvoorbeeld Amfexa). Dit zijn amfetamine-achtige medicijnen die het centraal zenuwstelsel stimuleren en die in de hersenen het hormoon dopamine vrijmaken. Dopamine vermindert de afgifte van prolactine, en prolactine is het hormoon dat de melkklieren in de borst stimuleert tot het aanmaken van melk. In theorie zou dit kunnen betekenen dat het gebruik van deze medicatie de melkproductie negatief beïnvloedt. In de praktijk is dit echter niet aangetoond, maar wel iets om in de gaten houden.

Het gebruik van methylfenidaat bij borstvoeding wordt in de literatuur als ‘veilig’ beschreven. De kans op nadelige bijwerkingen is uiterst klein. De hoeveelheid medicatie dat in de moedermelk wordt uitgescheiden is zo klein, dat het in bloed van het kindje dat deze melk heeft gedronken niet meer teruggevonden kan worden. Er zijn geen grote gecontroleerde studies gedaan, maar bij de moeders die het middel gebruikten tijdens hun borstvoedingsperiode, zijn bij de kinderen geen bijwerkingen gevonden. Geadviseerd wordt op te letten of het kind onrustig wordt, moeilijk in slaap komt, minder eetlust heeft of verminderd groeit en/of dat de melkproductie voldoende op peil blijft.

Het gebruik van dexamfetamine wordt bij het geven van borstvoeding afgeraden. Er is beperkte ervaring met dit medicijn in combinatie met borstvoeding, echter bij studies die er gedaan zijn bij dagelijks gebruik van 5-60 mg per dag, zijn geen nadelige gevolgen voor het kind gevonden.

Het gebruik van atomoxetine (bijvoorbeeld Strattera) wordt afgeraden. Over het antidepressiva medicijn Bupropion (bijvoorbeeld Wellbutrin) zijn te weinig gegevens bekend, vandaar dat gebruik daarvan eveneens wordt afgeraden. Voedingssupplementen met L-theatine, Ginseng en Ginkgo lijken veilig te zijn bij het geven van borstvoeding, hoewel ook hierover is niet veel data bekend zijn.

Kortom…

Je kind voeden aan de borst kan je helpen met de symptomen van ADHD om te gaan en deze bijzondere periode van je leven tot een succes te maken.
Zorg ervoor dat je snel vertrouwd raakt met je nieuwe rol als moeder en investeer in een goede borstvoedingsrelatie met je kind. Wees reëel in je verwachtingen over jezelf en je gezin en maak gebruik van je sterke kanten.

Bronvermelding

  • ADHD bij volwassenen. (z.j.). Geraadpleegd van PsyQ
  • Asociación para la promoción e investigación científica y cultural de la lactancia materna. (z.j.). E-lactancia. Geraadpleegd van E-lactancia
  • Batstra, L. Hoe voorkom je ADHD? Door de diagnose niet te stellen. Nieuwezijds, 2012
  • Hale, T, Medications and Mothers’ Milk. A Manual of Lactational Pharmacology. Hale Publishing, USA, 2014
  • Kooij, S. ADHD bij volwassenen: Diagnostiek en behandeling. Derde druk: Pearson, 2009
  • Matlen, T. Gids voor vrouwen met ADHD: overwin de chaos, richt je aandacht, en krijg meer gedaan. Vertaling uit het Engels. New Harbinger, 2014
  • Nederlands Centrum Jeugdgezondheid. (z.j.). Richtlijn ADHD (2015). Geraadpleegd van NJC
  • Quinn, P. (2014). A Review of Attention-Deficit/Hyperactivity Disorder in Women and Girls: Uncovering This Hidden Diagnosis. Geraadpleegd van NCBI
  • Sasaki, T. (2015). Decreased levels of serum oxytocin in pediatric patients with Attention Deficit/Hyperactivity Disorder. Geraadpleegd van Pubmed
  • Mimouni-Bloch, Kachevanskaya A, Mimouni FB, Shuper A, Raveh E, Linder N (2013). Breastfeeding may protect from developing attention-deficit/hyperactivity disorder. Geraadpleegd van Pubmed

Copyright 2017

© | Op dit artikel rust copyright | StefanKleintjes |

Hier uw advertentie?

Neem vrijblijvend contact met ons op voor de mogelijkheden