Pijnlijke tepels

De beste behandeling van zere tepels is ze te voorkomen. De beste manier om ze te voorkomen is door je baby vanaf de eerste dag op de juiste manier aan te leggen. Door huid op huid contact met je baby direct na zijn geboorte, legt je baby zichzelf vaak meteen goed aan.
In het algemeen komen pijnlijke tepels door één of beide van de volgende oorzaken: Je baby ligt niet goed en is niet goed aangelegd, óf je baby zuigt niet goed. Het kan ook zijn dat beide een rol spelen. Baby’s leren hoe ze moeten zuigen wanneer ze goed zijn aangelegd en daardoor een goede melkstroom krijgen. Ze leren al doende. ‘Zuigproblemen’ worden dus meestal veroorzaakt door verkeerd aanleggen.
De pijn die door verkeerd aanleggen en een ineffectieve manier van zuigen ontstaat, is het hevigst wanneer je je baby aanlegt en wordt meestal minder in de loop van de voeding. Als de tepel ernstig beschadigd is door verkeerd aanleggen en ineffectief zuigen, kan de pijn gedurende de hele voeding aanhouden. Moeders beschrijven de pijn van verkeerd aanleggen en ineffectief zuigen als een stekende pijn.

Meer oorzaken van pijnlijke tepels

Er zijn nog meer oorzaken aan te wijzen voor pijnlijke tepels. Bijvoorbeeld een schimmelinfectie door Candida Albicans.
De pijn die door een schimmelinfectie wordt veroorzaakt, blijft tijdens de hele voeding aanwezig en kan zelfs na de voeding aanhouden. De pijn wordt vaak als branderig omschreven, maar voelt niet altijd zo. Als de pijn aan de tepels nieuw is en opkomt terwijl het voeden voorheen pijnloos was, is dit een aanwijzing dat de zere tepels worden veroorzaakt door een schimmelinfectie. Maar een schimmelinfectie kan ook bovenop pijn van andere oorzaken komen, dus zonder dat er pijnvrije periode aan vooraf ging. Tepelkloven kunnen het gevolg zijn van een schimmelinfectie. Andere huidaandoeningen kunnen ook tepelpijn veroorzaken na een periode van pijnvrij voeden.
Vasospasme is een vernauwing van de bloedvaatjes in de tepels. Dit kan veroorzaakt worden door verkeerd aanleggen en/of een schimmelinfectie. Het kan ook pijnlijke tepels veroorzaken.
Lees ook Raynauds, vasospasmen en borstvoeding.

Correcte positie van je baby en goed aanleggen

Je zult misschien gemerkt hebben dat het moeilijk is je baby goed vast te houden en tegelijkertijd goed te laten toehappen. Zeker als je zelf nog niet zo mobiel bent. Als je je baby op de goede manier vasthoudt, kan hij goed toehappen. En als je baby eenmaal goed toegehapt heeft, vermindert dat niet alleen de kans dat je pijnlijke tepels krijgt. Het zorgt er ook voor dat hij minder kans heeft op winderigheid, omdat met een goede hap je baby de melkstroom beter kan reguleren. Als een baby slecht is aangelegd kan dit dus ook tot gevolg hebben dat je baby niet goed aankomt, erg vaak wil drinken of ernstige krampjes heeft.

Houding

Een goede houding bij het voeden maakt goed aanleggen gemakkelijker. We nemen bij onderstaande uitleg voor het gemak aan dat je met je linkerborst voedt.

Het is in het begin waarschijnlijk het makkelijkst om de doorgeschoven bakerhouding te gebruiken om je baby aan te leggen. Houd je baby in je rechterarm, waarbij je met de zijkant van je onderarm tegen de bips van je baby duwt zodat je handpalm naar boven draait (richting het plafond). Hierdoor kun je zijn lijfje makkelijker ondersteunen omdat zijn gewicht op je onderarm rust in plaats van je pols of hand. Het zorgt er ook voor dat je baby dan van de goede richting af komt, zodat hij goed aangelegd wordt. Je hand ligt met de palm naar boven onder zijn gezichtje, dus niet onder zijn schouder of nek. De huidplooi die tussen je duim en wijsvinger zit moet achter het nekje van je baby zitten, dus niet achter zijn hoofd. Je baby ligt bijna horizontaal langs je lichaam, met zijn hoofdje licht achterover gebogen en is zo gedraaid dat zijn borst, buik en dijtjes een beetje schuin tegen je aan liggen, zodat je baby je aan kan kijken. Houd je borst met je linkerhand vast, met je duim boven en de andere vingers eronder, tamelijk ver van de tepel en tepelhof af. Je baby moet met zijn hoofdje een klein beetje naar achteren gekanteld naar je borst toe komen. De tepel wijst dan vanzelf naar het gehemelte, of bovenlip van je baby.

Het aanleggen

  • Zorg ervoor dat je baby zijn mondje wijd opent. Dit doe je door je tepel, die nog steeds in de richting van het gehemelte/bovenlip of zelfs neusje van je baby wijst, lichtjes langs de bovenlip van je baby te strijken. Van de ene mondhoek naar de andere. Of beweeg je baby langs je tepel, dat vinden sommige moeders makkelijker. Wacht tot je baby zijn mondje opent alsof hij gaapt. Terwijl je je baby naar je borst brengt, moet alleen zijn kin je borst raken. Schuif hem niet zo heen en weer dat de tepel naar het midden van het mondje wijst, hij moet naar zijn gehemelte blijven wijzen.
  • Breng je baby, zodra het zijn mondje goed geopend heeft, met de arm waarmee je hem vasthoudt direct, zonder omweg, naar je borst. Maak je geen zorgen over zijn ademhaling. Als hij in de goede houding goed is aangelegd, zal hij zonder enig probleem kunnen ademhalen omdat zijn neus ver van je borst af is. Als hij niet kan ademen, zal hij zich van de borst terugtrekken.Wees niet bang om je baby met een snelle beweging naar je borst te brengen op het moment dat zijn mondje wijd open is.

Als je tepel pijn doet, gebruik dan je wijsvinger om het kinnetje van je baby zachtjes omlaag te duwen. Hierdoor komt er meer van je borst in het mondje. Je moet dit misschien tijdens de hele voeding blijven doen, maar meestal is dat niet nodig. De pijn zal meestal afnemen. Haal je baby niet een aantal keer van de borst tot hij perfect is aangelegd. Als je baby vijf keer van de borst wordt gehaald en opnieuw moet toehappen, ervaar je vijf keer zoveel pijn, vijf keer zoveel schade. Bovendien raken je baby en jij gefrustreerd. Verbeter het aanleggen als je hem aan de andere borst legt, of bij de volgende voeding.

Hetzelfde principe geldt wanneer je zit of met je baby ligt of de rugbyhouding of madonnahouding toepast. Zorg dat je baby zijn mondje wijd open doet, laat je baby niet alleen de tepel, maar ook zoveel mogelijk van de tepelhof (bruine deel van de borst) in zijn mondje nemen. Dit hoeft niet per se de hele tepelhof te zijn.
Een baby die goed is aangelegd zal een groter deel van de tepelhof met zijn onderlip dan met zijn bovenlip bedekken.

Het zuigen van je baby verbeteren

Je baby leert goed zuigen door aan de borst te drinken en doordat hij melk in zijn mondje krijgt. Door vroeg gebruik van flessen- of fopspenen of als je baby vanaf het begin af aan slecht is aangelegd kan het zuigen van je baby ineffectief zijn geworden. Sommige baby’s lijken gewoon wat tijd nodig te hebben voor ze een goede zuigtechniek hebben ontwikkeld. Zuigoefeningen en/of vingervoeden kan helpen. Het is geen goed idee om je baby niet meer aan de borst te nemen en in plaats daarvan over te gaan op vingervoeden. Dit moet alleen als allerlaatste redmiddel gebeuren.

Vasospasme of syndroom van Raynaud

Vasospasme is een aandoening waarbij je tepel wit wordt nadat je baby je borst heeft losgelaten. Moeders beschrijven de pijn bij een wit wordende tepel vaak als ‘brandend’. Meestal begint de pijn als de voeding voorbij is. Het kan enkele minuten of langer duren voordat de tepel zijn normale kleur krijgt. Dan komt er een nieuwe pijn die moeders meestal als ‘kloppend’ beschrijven. Deze kloppende pijn kan seconden of minuten duren en de tepel kan daarna opnieuw wit worden. De oorzaak lijkt een spasme in de bloedvaten van de tepel te zijn. Dit heet vasospasme of syndroom van Raynaud. De tepel wordt wit door een spasme in de bloedvaten. Daarna ontspannen de bloedvaten zich weer en krijgt de tepel weer zijn normale kleur. Soms blijft deze pijn zelfs doorgaan als de pijn tijdens het voeden zelf over is gegaan. De moeder heeft dan alleen na het voeden nog pijn, niet tijdens het voeden.
De pijn van vasospasme hangt vrijwel altijd samen met datgene wat de pijn tijdens het voeden veroorzaakt. De beste behandeling van vasospasme is dus de behandeling voor de andere oorzaken van zere tepels.

Wat kun je doen?

  • Let er heel goed op dat je je baby goed aan de borst aangelegd is en aanhapt.
  • Leg meteen na het voeden iets warms op je tepel. Een warm washandje, warme kruik of haarföhn kan de reactie voorkomen of verminderen. Droge warmte is meestal beter dan natte warmte, omdat natte warmte de tepels kan beschadigen.
  • Slik een vitamine B6 multi complex.Of neem magnesium in combinatie met calcium. In sommige gevallen hebben we een medicijn (nifedipine) moeten voorschrijven om dit verschijnsel te voorkomen. Voor meer informatie over behandelingen van Vasospasme en Raynauds fenomeen kun je het artikel lezen.

Algemene maatregelen bij pijnlijke tepels

Dit zijn een aantal maatregelen die je kunnen helpen.

  • Je kunt je tepels zoveel mogelijk aan de lucht blootstellen (behalve bij vasospasme).
  • Je kunt halfronde plastic borstschelpen dragen om te voorkomen dat je kleding tegen je tepels wrijft. Gebruik schelpen met het grootste gat zodat je tepels niet tegen het plastic wrijven. Zoogkompressen houden het vocht bij de tepel en kunnen op die manier beschadigingen opleveren. Ze hebben ook de neiging om aan beschadigde tepels te plakken. Als je veel lekt, kun je een kompres over de borstschelp dragen.
  • Je kunt zalfjes proberen, bijvoorbeeld lanoline of zalf voor alle doeleinden. Onthoud dat zodra je een zalf op je tepels smeert, je ze niet meer aan de lucht laat drogen.
  • Je kunt je tepels minder wassen. Een keer per dag is meer dan voldoende.
  • Je kunt bij een voeding één borst in plaats van twee aanbieden. Dat kan alleen als je baby goed aankomt. Het kan je pijn schelen en het genezingsproces versnellen. Maar wees voorzichtig, niet elke moeder kan haar baby bij elke voeding met één borst voeden. En sommige moeders kunnen hun baby bij geen enkele voeding met één borst voeden. Het kan helpen om, wanneer je baby minder begint te drinken of niet langer meer drinkt, borstcompressie toe te passen. Zo krijgt hij toch nog melk. Het kan zijn dat dit bij de ene voeding wel lukt, maar bij de andere niet.
  • Je kunt in zeer moeilijke gevallen een borstvoedingshulpset met afgekolfde melk gebruiken om bij te voeden wanneer je één borst aanbiedt. Zo krijgt je kindje genoeg terwijl je toch voedt met één borst.

Een allerlaatste redmiddel

Als je alles geprobeerd hebt en je je baby vanwege de pijn niet aan de borst kunt nemen, is er een allerlaatste redmiddel: een borstvoedingspauze van drie tot vijf dagen. Zo geef je je tepels de kans te genezen. Tijdens deze periode kun je je baby beter niet met een flessenspeen voeden. Het is voor jou en je baby het beste om je baby je afgekolfde melk te geven met behulp van vingervoeden. Eventueel kun je ook voeden uit een klein bekertje of cupje. Dit is natuurlijk een uiterst redmiddel en de keuze om een baby van de borst te halen moet niet licht genomen worden. Bovendien werkt het vaak niet, omdat de oorzaak aangepakt moet worden.

Tepelhoedjes

Bij zere tepels kun je beter geen tepelhoedje gebruiken. Hoewel een tepelhoed misschien tijdelijk helpt tegen de pijn, krijg je er ook een boel problemen bij. Ook kunnen tepelhoedjes de schade aan je tepels verergeren. Door het gebruik van tepelhoedjes is er altijd een risico dat je melkproductie terug loopt. Je baby wordt dan onrustig en komt te weinig aan. Als je baby er eenmaal aan gewend is, kan het moeilijk zijn om hem terug aan de borst te krijgen zonder tepelhoed. Zoek eerst hulp, voordat je het gebruik van tepelhoedjes overweegt.

Lees ook

Heb je nog vragen? Lees dan ook

Artikelgegevens

  • Hand-out #Sore nipples © 2005. Vertaling © 2010
  • Vertaling: Danielle Mitchell, Grietje Elsien de Jong-Taekema
  • (Eind)redactie: Gonneke van Veldhuizen-Staas, Karin Dunning, Stefan Kleintjes
  • Deze hand-out mag zonder verdere toestemming gekopieerd en verspreid worden, op voorwaarde dat hij in geen geval gebruikt wordt in enige context die de WHO-code op de marketing van vervangingsmiddelen van moedermelk schendt én dat tevens wordt voldaan aan de criteria gesteld in copyright
  • Written and revised (under other names): Jack Newman, MD, FRCPC, IBCLC © 1995-2005
  • Revised: Jack Newman MD, FRCPC, IBCLC and Edith Kernerman, IBCLC, © 2008, 2009

Copyright

© | Op dit artikel rust copyright | StefanKleintjes |

Hier uw advertentie?

Neem vrijblijvend contact met ons op voor de mogelijkheden

Gerelateerde artikelen