“Ach, die vrouwen weten gewoon niet hoe ze flesjes hygiënisch klaar moeten maken”, was meestal het antwoord van fabrikanten van flesvoeding, als er gesproken werd over diarree en andere infecties bij flesgevoede baby’s. Al sinds eind jaren ’80 is echter bekend dat er ziekteverwekkende organismen in poedermelk kunnen zitten. [1] Poedermelk is, in tegenstelling tot wat iedereen aanneemt, geen steriel product!
Niemand maakte zich hier druk om, omdat de aantallen bacteriën altijd onder de internationale normen leken te liggen. Totdat zich een aantal ernstige gevallen van hersenvliesonteking, necrotiserende enterocolitis (NEC) en darminfecties voordeden. In 2001 overleed in de VS een baby aan hersenvliesontsteking en werden er twee ernstig ziek. Deze baby’s, evenals zeven anderen, bleken besmet te zijn met Enterobacter sakazakii (E. sakazakii). [2] In mei 2002 overleed in België een aanvankelijk gezonde vijf dagen oude baby aan hersenvliesontsteking veroorzaakt door E. sakazakii. [3] In Nieuw Zeeland stierf in juli 2004 een te vroeg geboren baby aan de gevolgen van een infectie veroorzaakt door E. sakazakii en in december 2004 raakten in Frankrijk negen baby’s ziek: twee overleden er en vier hielden er blijvend letsel aan over.
Bovenstaande gevallen werden grondig onderzocht en de E. sakazakii bacterie werd aangetroffen in zowel de baby’s als in de poedermelk die zij te drinken hadden gekregen. Het is zeer waarschijnlijk dat het werkelijke aantal infecties met E. sakazakii vele malen groter is, omdat niet elk sterfgeval zo grondig onderzocht kan worden, zeker niet in ontwikkelingslanden. Het meest zorgwekkend is de agressiviteit van E. sakazakii: tussen de 20% en 50% van de geïnfecteerde baby’s is overleden en een aantal van de overlevenden blijft ernstige afwijkingen houden.
De besmetting van melkpoeder met Enterobacter sakazakii is ‘intrinsiek’, dat wil zeggen dat de bacterie in het blik terecht komt tijdens het fabricageproces en niet pas tijdens het bereiden van de flesvoeding! Bij Nederlands onderzoek in 2003 bleek de bacterie in twee procent van de onderzochte blikken melkpoeder voor zuigelingenvoeding voor te komen. [4]
Infecties met E. sakazakii kunnen voorkomen worden door gebruik te maken van (kostbare) kant-en-klare vloeibare kunstvoeding (dit is wel steriel), de poedermelk aan te lengen met kokend water of de klaargemaakte flesvoeding te koken. Eenmaal klaargemaakte flesvoeding laten staan en deze later weer geven is absoluut af te raden. Is het u ook opgevallen dat fabrikanten de laatste tijd benadrukken dat u elke voeding opnieuw moet klaarmaken, zonder echter dat ze E. sakazakii noemen?
Consumentenorganisaties maken zich nu hard voor duidelijke regelgeving. Een waarschuwing op de verpakking dat het product niet steriel is en mogelijk ziekteverwekkende organismen bevat, is het minste dat zij verwachten. De United Nations Food and Agriculture Organisation (FAO) en de World Health Organisation (WHO) hebben een eerste belangrijke stap gezet door in februari 2004 een expert meeting bij elkaar te roepen. [5]
Het onderwerp stond ook op de agenda van de jaarlijkse vergadering van lidstaten van de WHO in mei 2004, maar hier wisten de geïndustrialiseerde (lees: poedermelk producerende) landen het onderwerp van tafel te vegen. Toch is er in januari van dit jaar een concept resolutie opgesteld waarin landen opgeroepen worden een waarschuwing op te nemen in de etikettering van poedermelk. In mei 2005 besluiten de lidstaten van de WHO hier over. Het is te hopen dat ze dan in het belang van kinderen kiezen, en niet in het belang van de winsten van de poedermelk industrie.
Waarschuwingen op etiketten en verbeterde gebruiksaanwijzingen blijven natuurlijk dweilen met de kraan open. De E. sakazakii kwestie is weer een reden te meer om ernst te maken met de bescherming, bevordering en ondersteuning van borstvoeding!
Bronvermelding
- [1] Muytjens, HL, Roelofs-Willemse H, Jaspar GH. Quality of powdered substitutes for breast milk with regard to member of the family Enterobacteriacae. J Clin Microbiol 1988;26:743-6
- [2] Centers for Disease Control and Prevention. Nitrobacteria sakazakii infections associated with the use of powdered infant formula ‘ Tennessee, 2001. MMWR 2002;51:298-300
- [3] Zie o.a. het persbericht op http://www.ibfan.org/english/news/press/press10may02.html
- [4] Deze bron bestaat niet meer
- [5] Voor een samenvatting, zie: http://www.who.int/foodsafety/micro/meetings/feb2004/en